|
Wat hebben we een prachtige lange herfst achter de
rug! Door de uitzonderlijk hoge temperaturen hielden
veel bomen nog lang hun blad, zodat we, in ieder
geval op het moment dat deze nieuwsbrief geschreven
wordt (eind november) - nog steeds van prachtige
herfstkleuren kunnen genieten.
Herfstkleuren
Waarom stoten de bomen hun blad eigenlijk af? Dit
doen ze om uitdroging in de winter
 bij
vorst te voorkomen. Blad verdampt altijdvocht, maar
wanneer de grond bevroren is, kan de boom geen
vocht uit de bodem opnemen. In de herfst, onder
invloed van kou en minder zonlicht, trekt de boom
daarom de voedingsstoffen terug uit het blad en
vormt een laagje kurk op de grens tussen twijg en
blad, waardoor de sapstroom naar het blad afgesloten
wordt en het blad uiteindelijk afvalt.
Ook het bladgroen (chlorofyl) wordt afgebroken en
daardoor krijgt het blad de kleur van andere stoffen
in het blad, zoals xantofyl (geel) , caroteen
(oranje ) en anthocyaan (rood).
De laatste kleurstof wordt zelfs nog extra
aangemaakt bij droog, zonnig en koud weer met af en
toe vorst. Dat hebben we dit najaar niet veel gehad,
dus kan verklaren waarom er dit jaar, heb ik zelf de
indruk, minder uitbundig rood te zien was.
bijschrift: De amberboom (Liquidamber) heeft
prachtige herfstkleuren.
De tuin winterklaar?
Op enkele doorbloeiers als herfstasters na (die nog
nectar leveren voor de laatste vlinders en bijen!)
zijn de meeste vaste planten wel uitgebloeid en
staan inmiddels in het zaad.Ook zij trekken de
voedingstoffen terug in de wortels, in afwachting
van het voorjaar.
Maar natuurlijk laten we in de tuin zoveel mogelijk
de uitgebloeide en inmiddels verdroogde stengels
staan, als schuilplek voor kleine beestjes in de
winter en als voedselvoorraadje voor de vogels. Ze
eten, behalve de zaden van allerlei onkruidjes, ook
die van tuinplanten: denk aan kaardenbol,
teunisbloem, klaproos, amarant, dropplant,
korenbloem, gele zonnehoed en niet te vergeten de
zonnebloem.
Foto: Dagpauwoog op witte herfstaster.
Een compromis voor wie al die dode stengels wel erg
rommelig vindt: Wanneer je zorgt dat het voorste
randje langs het pad er netjes uitziet (knip
overhangende stengels weg) , dan ziet dat er direct
beter uit en kun je de rest in de uitgebloeide
planten in de border lekker laten staan.
Foto: Pimpelmezen in
zaadstengen van teunisbloem.
Volg ook verder het voorbeeld van de natuur. Laat
afgevallen blad lekker liggen onder bomen en
struiken en tussen de tuinplanten. Door de winter
heen scharrelen merels daar graag in op zoek naar
slakjes en ander beesten. En een flinke berg blad in
een hoekje van de tuin verleidt wellicht een egel om
er zijn nest voor de winter te maken.
Verder is al dat herfstblad natuurlijk een prima
mulch voor de tuin. Het voorkomt dat kleigrond door
harde slagregens dichtslaat, en bevordert het
bodemleven.
Zet ook vorstgevoelige potplanten binnen, of zoek
een plek beschut tegen de oostenwind, waar de potten
bij elkaar, afgedekt met een flinke laag takken en
blad enigszins beschermd zijn tegen de vorst.
Een bos riet of andere holle stengels, rechtop in de
vijver gestoken zorgt ervoor dat bij vorst
gasuitwisseling mogelijk is en de kikkers die onder
in de vijver zijn weggekropen, van zuurstof voorzien
blijven.
Nog meer over de vogels in de tuin
’s Zomers zoeken de meeste vogels met hun pas
uitgevlogen jongen de rust op, in september/oktober
zien we de vogels weer vaker in troepjes onze tuinen
bezoeken.
Veel tuiniers beginnen in de herfst al weer met
voeren. Eigenlijk nog niet nodig op dit moment.
Zoals gezegd is er nog allerlei zaad in de tuin te
vinden, evenals bessen van struiken, zoals
Cotoneaster, meidoorn, vuurdoorn, Berberis,
kornoelje, enz. Zelfs insecteneters hebben nu nog
volop voedsel. Door het warme weer van de afgelopen
maanden zijn er nog heel wat insecten, spinnetjes en
ander klein spul te vinden. Maar natuurlijk is het
best leuk om de vogels toch vast weer een beetje te
lokken met wat lekkers. Op 17 en 18 januari 2015 is
het weer tuinvogeltelling. Wie zich hiervoor tevoren
inschrijft ontvangt via een nieuwsbrief de komende
tijd wekelijks de beste tips om vogels naar de tuin
te lokken en profiteert bovendien van speciale
aanbiedingen van de Webshop van de
Vogelbescherming.
Nestkasten
Hebt u de nestkastjes in uw tuin al schoongemaakt?
Een mooi klusje voor een droge dag. Haal de
nestkastjes van de muur en verwijder het oude
nestmateriaal, handschoenen kunnen daarbij handig
zijn, vanwege het ongedierte dat zich in een
nestkast kan ophouden.
Niet alle jongen vliegen altijd uit, dus soms vind
je in zo’n nestje wel eens wat ingedroogde resten
van een jong vogeltje. Zelf trof ik tot mijn
verbazing dit najaar een dode volwassen koolmees in
een van mijn nestkasten aan. De oorzaak? Legnood? Je
kunt er alleen maar naar raden.
Gebruik bij het schoonmaken heet water, laat de
kastjes goed drogen, repareer waar nodig (een
plankje is zo vervangen, kieren kunnen met speciale
houtlijm voor buiten dicht gemaakt worden) en hang
ze weer op. De komende winter zijn veel vogels
tijdens koude nachten maar wat blij met deze
beschutte schuilplekjes.
Als u nieuwe nestkasten wilt ophangen, doe dat dan
ook nu. In tuincentra vindt u ze te kust en te keur,
maar natuurlijk kunt u voor allerlei soorten kasten
ook heel goed terecht bij de Vogelbescherming of
Vivara.
De nestkastjes kunnen van buiten eventueel geverfd
worden, maar laat de binnenkant in ieder geval
onbewerkt. Gebruik beits en geen gewone verf want
deze ademt niet.
Let bij het ophangen op het volgende:
-
Een nestkast mag niet in de volle zon of in de
regen hangen. Hang de invliegopening bij
voorkeur naar het oosten: dat is de kant waar de
zon opkomt en waar het niet zo gauw inregent.
Als een nestkast onder een dakrand of pergola
gehangen wordt, is er minder kans op inregenen
en opwarming door direct zonlicht. De richting
van de vliegopening in dan van minder belang.
-
Hang een nestkast op minimaal 1.8 meter hoogte,
zo kunnen de katten er niet bij.
-
Kies een rustige plaats, liever niet direct
naast het terras. Van een afstandje kun je de
vogels ook goed bezig zien.
-
Zorg voor een vrije aanvliegroute zonder takken
en bladeren voor de invliegopening.
Veel vogels, met uitzondering van mussen, dulden
geen concurrenten in de buurt en verdedigen hun
territorium tegen soortgenoten. Als er meerdere
kastjes in de tuin of bij de buren hangen, zullen ze
daarom niet allemaal gebruikt worden. De vogels
kiezen dan zelf het beste plekje.
Foto: Een veilige plek voor een nestkastje.
Druif snoeien
Een klusje voor november of december is ook het
snoeien van de druif.
De sapstroom bij druiven is in het voorjaar zo sterk
dat snoeien in deze tijd leidt tot het zogenaamde
‘bloeden’. De plant verliest overmatig veel sap en
verzwakt hier ernstig door, gaat er in het ergste
geval aan dood. Daarom snoeien we druiven altijd in
het najaar, zo omstreeks de kortste dag.
Workshop:
Wilt u leren hoe de druif het beste gesnoeid kan
worden? Themapark De Westlandse Druif in Monster
verzorgt komende zaterdagochtend - 22 november -
weer een workshops druiven snoeien. U leert de
nodige tips en trucs tijdens de workshop, die
bestaat uit zowel een theoretisch als een
praktijkgedeelte. De kosten: € 15,00. U dient zich
tevoren op te geven bij
Themapark De Westlandse Druif.
Biologisch geteelde planten en zaad
Al weer enige tijd geleden kwamen de grote
tuincentra door een bericht van Greenpeace negatief
in het nieuws. Natuurlijk tuinieren is een trend,
dus allerlei als bij- en vlinderplanten aangeprezen
soorten in hun assortiment deden het goed bij het
publiek. Greenpeace deed echter onderzoek naar
residuen van giftige gewasbeschermingsmiddelen op de
aangeboden tuinplanten en constateerde helaas dat op
alle planten gifstoffen werden aangetroffen. Zeer
schadelijk dus in feite voor al die beestjes die je
verwachtte een handje te helpen met deze
nectarplanten.
Inmiddels is er goed nieuws: Intratuin heeft
toegezegd dat zij in overleg gaat met de kwekers en
dat haar planten binnen zes jaar vrij zijn zullen
van pesticiden. Ook zullen maar liefst 9 giftige
gewasbeschermingsmiddelen uit de schappen
verdwijnen.
Positief dat er een begin is gemaakt, maar het duurt
dus nog wel even voor we bij Intratuin planten
kunnen kopen die echt veilig zijn voor onze tuin. En
helaas hebben andere tuincentra nog geen enkele
actie ondernomen om hun assortiment werkelijk
diervriendelijker te maken.
Ondertussen kan het dus geen kwaad om planten in te
kopen bij kwekers die hun planten zonder chemische
middelen opkweken. Bijkomend voordeel: koop je
rechtstreeks bij de kweker, dan kun je er ook
terecht met je vragen, krijg je advies bij je
aankopen, wat betreft standplaats, afdekken in de
winter, enz. en vindt je er een aparter assortiment
dan in de grote tuincentra. Veel kwekers hebben hun
eigen specialisatie.
Hieronder nog maar weer eens een lijst van kwekers
die (grotendeels) telen zonder gebruik van kunstmest
en bestrijdingsmiddelen. Weet u nog meer biologische
kwekerijen , laat het ons weten! We vullen onze
lijst graag aan.
Tijdens de donkere dagen is het een heerlijk klusje
om voor het volgend voorjaar een plan voor de
(moes)tuin op te stellen en ter inspiratie
zaadcatalogi door te bladeren of te snuffelen op de
websites van zaadhandels. We noemen u hier enkele
sites van bedrijven die biologisch zaad verkopen,
waaronder ook enkele buitenlandse sites.
Het Jaar van de Bodem
Een gezonde bodem is erg belangrijk. Dat vindt ook
de Food and Agricultural Organisation (FAO) die 2015
heeft uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de
Bodem. De leden van de Nederlandse werkgroep Jaar
van de Bodem 2015 roepen iedereen in Nederland met
een hart voor onze bodem op om in 2015 mee te helpen
om ‘bodem’ als belangrijk maatschappelijk
duurzaamheidsthema meer bekendheid te geven.
Een aardige aanzet is gedaan door uitgeverij van
Arkel , die - overigens dit jaar al - een boek over
het belang van een gezonde bodem op de markt
bracht:
Het Bodemvoedselweb - alle kleine beestjes helpen
Het boek is een vertaling van het Engelse boek
Teaming with microbes. Een gezonde
bodem is letterlijk de basis van ons bestaan. Maar
menigeen heeft geen flauw idee wat zich allemaal
afspeelt in de grond onder onze voeten. Als tuinier
weet je gauw meer dan de gemiddelde stadsbewoner,
maar ook dan is dit boek een openbaring. Behalve de
bekende wormen, duizendpoten en pissebedden leeft
er nog veel meer in de bodem: denk aan bacteriën
(2,3 ton per ha) , schimmels (2,7 ton per ha)
protozoa (150 kilo per ha) , algen en diatomeeën
(kiezelwieren) (1 ton per ha) enz. enz. Samen met
vogels, kleine zoogdieren , amfibieën e.d. vormen al
deze (micro)organismen in en op de bodem één groot
voedselweb. Hoe uitgebreider het voedselweb en hoe
minder wij daarin verstoren door graven en spitten,
hoe beter het is. In het boek worden maar liefst 19
regels beschreven voor het tuinieren met het
bodemvoedselweb, waaronder mulchen, gebruik van
speciale middelen als compostthee, zeewier, enz. Een
interessant boek dat veel inzicht geeft in het
bodemleven én hoe je hier als tuinier een positieve
invloed op kunt uitoefenen, ten gunste van je
planten.
ISBN 978 90 6224 534 5, 240 pagina’s, prijs:
€ 24,95.
Kijk voor dit boek en ander uitgaven op het gebied
van natuurlijk tuinieren en permacultuur op
Club Groen.
Uitjes en activiteiten:
Leeuwenhorst Winterfair
In Noordwijkerhout is op
zaterdag en zondag 22 en 23 november
(komende weekend al) tussen 10 en 17 uur weer de
Leeuwhorster Winterfair. Meer dan honderd
standhouders zorgen dat u in de stemming komt, met
allerlei mooie en luxe feestartikelen, stoere
outdoorkleding en warme laarzen. Er zijn diverse
stands met kerstkransen en kerstbloemstukken, en op
beide dagen geeft Geertje Stienstra, erkend en hoog
aangeschreven als bloemsierkunstenaar, om 11, 13 en
15 uur inspirerende bloemschikdemonstraties. Ook
zijn er allerlei lekkere en ambachtelijke producten
te koop. Op zondagmiddag is er voor de jeugd een
heerlijke Sinterklaasvoorstelling. Entree € 8,00,
jeugd t/m 12 jaar gratis.
Bomenwandeling Hortus Leiden
Op
11 januari 2015 verzorgen
boomtechnisch adviseur Mark Schenkeveld en tuinchef
van de hortus Theo Houthoff de Zondagwandeling
‘Hortusbomen 425 jaar fit’. Tijdens de wandeling
langs de monumentale oudjes wordt uitgelegd hoe het
er met de bomen voorstaat en wat gedaan kan worden
om oude bomen zo goed mogelijk te verzorgen. Voor
deelname aan de wandeling betaalt u € 1,50 bovenop
de entree van de hortus van € 7,50. entree voor
kinderen 4- 12 jaar € 3,00, museumjaarkaart gratis.
Kijk voor meer winterse activiteiten op
de website.
AVVN-activiteiten 2015
Graag breng en we hier alvast enkele interessante
activiteiten onder de aandacht, die het AVVN het
komend voorjaar verzorgt:
Workshop Fruitboom Snoeien
Zaterdagochtend 21 maart 2015 van 9.30 - 12.30 uur
Op deze zaterdag leert fruitboomdeskundige Joke van
den Ban u de algemene regels voor het snoeien van
fruitbomen. Ook andere zaken komen aan bod, zoals
uit welke rassen u kunt kiezen als u een nieuwe
boompje wilt aanschaffen, welke plek voor welke boom
geschikt is, en wat nog meer nodig is voor een goede
verzorging. Naast het theoretisch gedeelte zal het
snoeien in de tuin bij het AVVN in praktijk gebracht
worden.
Deelname kost € 20,00.
Workshop Natuurlijk Tuinieren
Dinsdagavond 10, 17 en 24 maart 2015 van 19.45 tot
21.45 uur
Tuinieren is zoveel leuker wanneer je je tuin deelt
met al die kleine tuinbewoners, die -
 als
je natuurlijk tuiniert – spontaan op bezoek komen:
lieveheersbeestjes, bijen, hommels en vlinders,
vogels, padden, kikkers en misschien zelfs een egel.
Niet alleen is er door al die bedrijvigheid veel
meer te zien en te beleven in de tuin, je helpt ook
allerlei beestjes die het tegenwoordig moeilijk
hebben én omgekeerd helpen diverse beestjes een
handje met de bestrijding van plaagdieren in de
tuin: een win-win situatie. Hoe je zo’n natuurlijke
tuin realiseert wordt uitgelegd in deze leerzame en
gezellige cursus. Ervaren tuinontwerper en
cursusleidster Roos Broersen behandelt
bodemverbetering door gebruik van compost en
organische meststoffen, kringlopen in de natuur,
hergebruik van materialen, het creëren van ruimte
voor dieren in de tuin en het duurzaam bestrijden
van ziekten en plagen. Met alle informatie en tips
realiseert u straks een evenwichtige, gezonde tuin
die bruist van leven. De deelnemers ontvangen bij
het begin van de cursus instructief lesmateriaal.
Deelname kost € 60,00.
Beide activiteiten worden gehouden in het
Activiteiten- en Informatie Centrum van het AVVN aan
de Vogelvlinderweg 50, 3544 NJ Utrecht. Inschrijving
is nu al mogelijk. Toon uw belangstelling door een
email naar
info@avvn.nl of door een telefoontje naar (030)
670 13 31. U kunt ons ook bellen als u meer wilt
weten over de activiteiten. Of een activiteit
doorgaat hangt af van de getoonde interesse.
Wijzigingen onder voorbehoud. Een recent bijgewerkte
agenda vind u altijd op
onze website.
Wij wensen u alvast heel goede feestdagen.
De komende nieuwsbrief verschijnt naar verwachting
in eind |
